ड्रायफ्रूट हे चांगल्या आरोग्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या फायबर आणि प्रथिने यांचे उत्कृष्ट स्रोत आहेत. ज्या लोकांना मधुमेह, हृदयरोग आणि बद्धकोष्ठता सारखी समस्या आहे, त्यांना ड्रायफ्रूट खाणे फायदेशीर ठरते. तसेच ज्यांना वजन कमी करायचे आहे त्यांच्यासाठी भूक रोखण्याचा हा एक उत्तम मार्ग आहे. पण प्रश्न असा आहे की कोणासाठी कोणते ड्रायफ्रूट जास्त फायदेशीर आहे? म्हणून आम्ही आहारतज्ञ, डायटिशियन डेलनाझ टी. चंदुवाडिया, जे जसलोक हॉस्पिटल आणि रिसर्च सेंटरमधील पोषण आणि आहारशास्त्रज्ञांशी बोललो.
डायटिशियन डेलनाझ टी. चंदुवाडिया असे म्हणतात की ड्रायफ्रूटमध्ये शरीराला ऊर्जा प्रदान करणारे महत्त्वपूर्ण पोषक असतात. निरोगी आणि सक्रिय व्यक्ती दररोज मूठभर ड्रायफ्रूट खाऊ शकते. हेल्दी फॅट्स, ओमेगा 3 आणि प्रथिने समाविष्ट करण्याचा एक चांगला मार्ग आहे. ड्रायफ्रूट हे एक चांगला स्नॅक देखील आहेत आणि प्री-वर्कआउट जेवणात समाविष्ट केला जाऊ शकतो. बदाम आणि अक्रोड्स व्हिटॅमिन ई आणि सेलेनियमने भरलेले आहेत आणि त्वचेसाठी चांगले आहेत. त्याचप्रमाणे त्याचे आणखीही बरेच फायदे आहेत, चला तपशील जाणून घेऊया.
ड्रायफ्रूट खाण्याचे फायदे : ड्रायफ्रूट खनिजे, पोटॅशियम आणि मॅग्नेशियम इत्यादीने समृद्ध असतात. परंतु त्यात साखरचे प्रमाण देखील जास्त असते. खरं तर ड्रायफ्रूट सुकवण्याच्या प्रक्रियेत ड्रायफ्रूट त्यांच्यातील पाण्याचे प्रमाणातील एक मोठा भाग गमावतात. अशा परिस्थितीत काही ड्रायफ्रूटमध्ये कॅलरी आणि नैसर्गिक साखर जास्त प्रमाणात असल्यामुळे ग्लूकोज आणि फ्रुक्टोज वाढते. म्हणून मधुमेहाच्या रुग्णांनी अशी ड्रायफ्रूट खाणे टाळावे. चला प्रथम जाणून घेऊया, ड्रायफ्रूटचे 10 प्रकार.
१. बदाम : वजन कमी करण्यासाठी बदाम हे सर्वोत्तम ड्रायफ्रूट आहे. हे चयापचय दर वाढवू शकते, खराब एलडीएल कोलेस्ट्रॉलशी लढू शकते आणि खराब लिपिड देखील कमी करू शकते, जे वजन कमी करत असलेल्या लोकांसाठी फायदेशीर आहे. बदामांमध्ये कॅलरीचे प्रमाण खूप कमी असते. 100 ग्रॅम बदामांमध्ये फक्त 576 किलो कॅलरी असते. दररोज थोड्या प्रमाणात बदामाचे सेवन केल्याने आपल्या शरीरात उच्च प्रमाणात पोषणद्रव्ये मिळतात, जे संपूर्ण आरोग्यासाठी फायदेशीर असतात. हे प्रोटीन, मोनो-सॅच्युरेटेड फॅट आणि अँटीऑक्सिडंट्स देखील समृद्ध आहे, जे आपली भूक नियंत्रित करते आणि वजन कमी करण्याच्या प्रक्रियेस मदत करते.
२. मनुका : आपण मधुमेह ग्रस्त असल्यास, आपण मनुका खाणे टाळावे. पण जर तुम्हाला वजन कमी करायचे असेल तर मनुका खाणे फायद्याचे आहे. मनुकामध्ये आयोडीनचे प्रमाण जास्त असते. 100 ग्रॅम मनुकामध्ये आपल्याला केवळ 0.5 ग्रॅम चरबी आणि 299 किलो कॅलरी मिळेल, जे वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करीत आहेत त्यांच्यासाठी हे उत्कृष्ट आहे.
३. अक्रोड : अक्रोड अनेक पौष्टिकांनी परिपूर्ण असतात. अक्रोडाच्या 100 ग्रॅममध्ये ओमेगा 6 च्या 38.08 ग्रॅम असते. यासह व्हिटॅमिन बी, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन के, व्हिटॅमिन बी 2 इत्यादी आढळतात. अक्रोड हे उष्ण असते, ज्यामुळे शरीराला नैसर्गिकरित्या उष्णता मिळते. यासह त्याचे ओमेगा-6 फॅटी ऍसिडस् शरीराची चरबी कमी करण्यास मदत करतात आणि हृदयाचे आरोग्य चांगले ठेवतात. हे रोगप्रतिकार शक्ती मजबूत करते आणि सर्दी आणि पडसेसारख्या हंगामी रोगांपासून संरक्षण करण्यास मदत करते.
४. पिस्ता : पिस्तामध्ये जीवनसत्त्वे आणि खनिज भरपूर प्रमाणात असतात, जे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते. शरीरातील जादा चरबीशी लढायला आणि तुमची चयापचय वाढविण्यामध्ये हे अँटीऑक्सिडेंट देखील प्रभावी आहे. याशिवाय ज्या लोकांना बर्याचदा स्नॅक खायला आवडते. त्यांना पिस्ता खाण्याचा सर्वाधिक फायदा मिळू शकतो. हे उच्च प्रतीच्या फायबरने भरलेले असते, जे आपल्या शरीरास बर्याच वेळेस पोट भरलेले ठेवण्यास मदत करते. याव्यतिरिक्त, फायबर पचनसाठी चांगले असते कारण यामुळे आतड्यांसंबंधी हालचाली योग्य होतात.
५. खजूर : खजूर चवीला मस्त आणि वजन कमी करण्यासाठी उत्कृष्ट असतात. असे यासाठी की कारण खजूरमध्ये फायबर सामग्री जास्त असते, जे खाल्ल्यावर आपल्याला तृप्त झाल्यासारखे वाटते आणि आपली भूक कमी करण्यास मदत करते. परिणामी आपण आपल्या जेवणाच्यामध्ये स्नॅकिंगखाण्याची इच्छा कमी होईल. खजूर आपल्या शरीराला व्हिटॅमिन बी 5 प्रदान करतात. हे व्हिटॅमिन आपली तग धरण्याची क्षमता वाढवण्यासाठी ओळखले जाते, याचा अर्थ असा की आपण दीर्घ कालावधीसाठी व्यायाम करू शकता आणि निरोगी राहू शकता.
६. काजू : काजू भारतात बरेच लोकप्रिय आहेत. हे आपल्या शरीरावर मॅग्नेशियमच्या शिफारस केलेल्या दैनिक डोसच्या 73% मॅग्नेशियम प्रदान करतात. वजन कमी करण्यासाठी हे खरोखर फायदेशीर आहे कारण मॅग्नेशियम आपल्या शरीरात चरबी आणि कार्बोहायड्रेट चयापचय नियंत्रित करण्यास मदत करते. या दोघांनी मिळून आपल्या वजन कमी करण्याच्या प्रक्रियेस वेग वाढविला जातो .
७. जर्दाळू : जर्दाळू खाल्ल्यानंतर ते तुम्हाला कमीतकमी 5 तास भूक लागण्यापासून रोखू शकते. याव्यतिरिक्त ते आपल्या शरीराला मॅग्नेशियम प्रदान करत, जे चरबीच्या चयापचय नियंत्रित करते. जर्दाळू चवीला थोडी गोड असते आणि आपण स्वयंपाक करताना त्यांना काही खास गोड पदार्थांमध्ये मिसळू शकता. परंतु मधुमेह असलेल्यांनी ते खाणे टाळावे.
८. अंजीर : अंजीर खाल्ल्याने पाचन तंत्राचे कार्य व्यवस्थित होते आणि बद्धकोष्ठतेची समस्या टाळता येते. पाचक प्रणाली सुधारण्यासाठी, दोन-तीन अंजीर रात्रभर पाण्यात भिजवावे आणि दुसऱ्या दिवशी सकाळी दुधात किंवा मधासोबत खा.
९. चारोळी : चारोळीमध्ये प्रथिने भरपूर प्रमाणात असते. हे थोड्या प्रमाणात खाल्ल्याने शरीराच्या प्रथिनेची आवश्यकता पूर्ण होते. तसेच हे शरीराची दुर्बलता दूर करते आणि रोग प्रतिकारशक्ती वाढवते. सर्दी आणि पडशात त्याचा उपयोग फायदेशीर ठरतो. हे दुधासोबत घ्यावे.
१०. काळा मनुका : काळा मनुकाला सामान्यतः वाळलेल्या प्लम्स देखील म्हणतात. हे उच्च प्रतीच्या फायबरमध्ये समृद्ध असतात, जे आंतड्यांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असते. हे खाल्ल्याने शरीरातील घाण आणि विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत होते. हे आपले वजन कमी करण्यास सुलभ करते. १०० ग्रॅमस काळा मनुकात फक्त २४० किलो कॅलरी असते, ज्यांना वजन कमी करण्यासाठी दररोज कॅलरी सेवन नियंत्रण ठेवण्याची आवश्यकता असते त्यांच्यासाठी हे एक उत्तम स्नॅक बनते.
ड्रायफ्रूट कधी खायचे आणि कसे खावे ज्यामुळे आपल्याला अधिक फायदा होईल :
जर आपल्याला दररोज मूठभर ड्रायफ्रूट खायचे नसतील तर आपण ते इतर प्रकारे देखील खाऊ शकता जे आपल्यासाठी तितकेच फायदेशीर ठरते.
उदाहरणार्थ :
– बदामाचे दूध पिण्यामुळे बदामाचे पोषक तत्वे आणि दुधाचे चांगले गुण मिळू शकतात. बदामाच्या दुधात फॅट आणि कॅलरी कमी असते, म्हणून आपण ते दररोज रात्री किंवा सकाळी न्याहारीसाठी पिऊ शकता.
– बदाम आणि मनुके रात्री भिजवून ठेवा आणि ते सकाळी रिकाम्या पोटी खा.
– आपण सकाळी बदाम, मनुका, काजू किंवा इतर ड्रायफ्रूट घालून स्मुथी देखील बनवू शकता.
– आपल्या वर्कआउट डाएटमध्ये ड्राय फ्रूट्सचा देखील समावेश करू शकता.
– दिवसभरात इतर वेळी कधी भूक लागली तर स्नॅक म्हणून खा.
– रोज सुमारे २० ग्रॅमपेक्षा जास्त ड्रायफ्रूटचे सेवन करू नका.
तर आपल्या डायटमध्ये या १० ड्रायफ्रूटचा समावेश करा आणि त्यांचा आरोग्यासाठी लाभ घ्या. परंतु हे लक्षात घ्यावे की मधुमेह आणि हृदयविकाराच्या आजाराने ग्रस्त असलेल्या लोकांनी आपल्या डॉक्टर आणि आहारतज्ञाला विचारून ड्रायफ्रूट खाण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.